Franciszek Maklakiewicz

Franciszek Maklakiewicz - Honorowy Obywatel Miasta Łuków

Franciszek Maklakiewicz (ur. 22 września 1915 r.) to pochodzący z oddalonego o 50 km od Warszawy Mszczonowa kompozytor i autor utworów żołnierskich, pieśni religijnych i chóralnych oraz autor muzyki do filmów. Mimo iż nie znane są okoliczności, kiedy i jak nauczył się grać na fortepianie, organach i skrzypcach, wiadomo natomiast, że wieku zaledwie 10 lat przez dwa miesiące zastępował chorego ojca jako organista w mszczonowskiej parafii. W wieku 14 lat Maklakiewicz wstąpił w 1926 r. do Konserwatorium Warszawskiego, gdzie do studiował kompozycję pod kierunkiem Kazimierza Sikorskiego. W miejscu tym, w 1936 r. uzyskał dyplom z odznaczeniem, a równolegle w 1934 r. zdał maturę i był organistą w kościele Św. Krzyża. Jego akompaniamenty i improwizacje organowe transmitowane były co niedzielę przez Polskie Radio.

Pochodząc z muzykalnej rodziny Franciszek Maklakiewicz zajmował się także instrumentalizacją filmów, nagrywając muzykę m.in. w studiu radiowym. Nie chcąc konkurować z bratem Janem i nie chcąc korzystać z jego popularności oraz sławy nazwiska Maklakiewicz, Franciszek z czasem zaczął używać nazwiska rodowego matki tytułując się jako  Franciszek Izbicki. Na podstawie zachowanych utworów z lat 30. XX wieku przyjmuje się, że Izbicki (Maklakiewicz) w wieku około 20 lat był już w pełni dojrzałym kompozytorem, znającym doskonale rzemiosło twórcze. Wcześniej, bo w wieku 17 lat skomponował aż 25 tang na fortepian. Wiadomo także, że już jako nastolatek z łatwością komponował muzykę rozrywkową, do której prawa sprzedawał innym autorom. Nie przywiązywał do tej twórczości żadnej wagi, traktując to jako rozrywkę i możliwość zarobienia paru złotych.

Nowy Honorowy Obywatel Miasta Łuków podczas swojego życia miał też kilkumiesięczny epizod związany z pobytem w Seminarium Duchowym w Warszawie. Franciszek był bowiem osobą religijną, prezentującą postawy pacyfistyczne, był też duszą towarzystwa i życiowym optymistą. Przedstawiany był także jako patriota, jednakże bez nacjonalistycznych poglądów. Podczas służby wojskowej umiał zjednać kolegów, w tym przełożonych podoficerów. Jako rekrut, kilka miesięcy po uzyskaniu dyplomu kompozytorskiego, trafił do szkoły podchorążych Piechoty w Zambrowie, trafiając po jej ukończeniu do 42 Pułku Piechoty w Białymstoku. Mimo iż oferowano mu stopień podporucznika, o ile zostanie kierownikiem orkiestry pułkowej, Franciszek czuł w głębi serca, że kariera w armii nie jest tym, co chce robić w życiu.

Po zakończeniu służby wojskowej w 1937 r. Maklakiewicz zapisał się na historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Zachował przy tym kontakty z wojskiem podejmując współpracę m.in. z Wojskowym Instytutem Naukowo-Oświatowym MSW. Pisał także i aranżował pieśni i piosenki wojskowe, współpracował m.in. z Redutą Osterwy. W 1939 r. otrzymał I nagrodę na konkursie Ministerstwa Spraw Wojskowych za Marsz na orkiestrę dętą. W ostatnie wakacje przed wybuchem II wojny  światowej zawitał do Mszczonowa, gdzie toczył dyskusje na temat zbliżającego się konfliktu, podkreślając wyznawane przez życie wartości pacyfistyczne. Gdy nadeszła godzina próby, najprawdopodobniej nie informując rodziny poszedł na ochotnika bronić skrawka ziemi polskiej i ziemi łukowskiej. Kompozytor miał niebieską kartę mobilizacyjną, więc nie dotyczył go obowiązek mobilizacji. Franciszek nie miał nawet wojskowego munduru, lecz jedynie żołnierski płaszcz.

Maklakiewicz zmarł 26 września 1939 r. w szpitalu w Łukowie. Przyczyną zgonu było nadmierne wykrwawienie od poniesionych ran podczas obrony linii kolejowej Dęblin-Łuków. Kompozytor obsługujący karabin maszynowy trafiony został bowiem kilkukrotnie serią z broni maszynowej niemieckiego lotnika, otrzymując pociski m.in. w bok ciała oraz nogi. Pochowany został na cmentarzu Świętego Rocha w Łukowie. Jego grób, podobnie jak i groby innych żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie obronnej 1939 r., został odnowiony w 2020 r. przez centralę Biura Pamięci Walk i Męczeństwa IPN z inicjatywy Koła Łuków Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Ten zaledwie 24-letni kompozytor pozostawił po sobie spuściznę artystyczną, która w części spłonęła wraz z rodzinnym domem, a po części została uratowana przez radiowego bibliotekarza, by zostać następnie przekazaną członkom rodziny. Dzięki temu do dziś można słuchać utworów skomponowanych przez Franciszka Maklakiewicza.

Uchwałą Rady Miasta Łuków nr XLIV/327/2021 z 16 września nadano Franciszkowi Maklakiewiczowi tytuł Honorowego Obywatela Miasta Łuków.