Rak szyjki macicy jest jednym z najczęstszych nowotworów u kobiet w Polsce. Wykryty we wczesnym stadium jest wyleczalny w ponad 99 procentach przypadków, jednak co roku około 1400 Polek umiera, ponieważ choroba została rozpoznana zbyt późno. Pod tymi liczbami kryją się zdrowie i życie kobiet, które można uratować dzięki regularnym badaniom profilaktycznym.
Bezpłatną cytologię mogą wykonywać wszystkie panie w wieku od 25 do 64 lat w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy finansowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Badanie przysługuje co trzy lata, a od 1 lipca 2025 roku dostępna jest również nowa ścieżka diagnostyczna. Polega ona na wykonaniu testu HPV HR z genotypowaniem, który pozwala wykryć obecność wirusa brodawczaka ludzkiego o wysokim ryzyku onkogennym. Test można robić co pięć lat, a w przypadku dodatniego wyniku z tego samego materiału wykonywana jest cytologia na podłożu płynnym (LBC).
W województwie lubelskim cytologię w ramach programu można wykonać w poradniach ginekologiczno-położniczych oraz w gabinetach położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Nie jest potrzebne skierowanie – wystarczy zgłosić się do wybranej placówki, która realizuje program. Wczesna diagnostyka pozwala wykryć zmiany przedrakowe i raka na początkowym etapie, kiedy szanse na skuteczne leczenie są największe.
Według danych z 1 sierpnia 2025 roku zgłaszalność na cytologię w województwie lubelskim wynosi jedynie 12,3 procent, przy czym różnice pomiędzy gminami są bardzo duże. Najlepiej wypadają gminy powiatu łukowskiego – Łuków, Trzebieszów, Stanin i Serokomla – oraz gmina Leśna Podlaska w powiecie bialskim, gdzie badania wykonuje od 30 do ponad 45 procent uprawnionych kobiet. Znacznie gorzej wygląda sytuacja w gminach Parczew, Siemień i Sosnowica w powiecie parczewskim, w Sosnówce w powiecie bialskim oraz w Puchaczowie w powiecie łęczyńskim, gdzie cytologię robi zaledwie kilka procent mieszkanek.
Profilaktyka ratuje życie. Każda kobieta po 25. roku życia powinna pamiętać o regularnym wykonywaniu cytologii, bo tylko wczesne wykrycie zmian daje szansę na skuteczne leczenie i powrót do zdrowia.
Więcej informacji o Programie Profilaktyki Raka Szyjki Macicy dostępnych jest na stronie internetowej Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ: www.nfz-lublin.pl/program_profilaktyki_raka_szyjki_macicy.